Over soorten, samenhang en ontwerpen met de natuur.
Met de jaarcursus “voedselbossen in de praktijk” die CircleEcology verzorgt i.s.m. St. Heg&Landschap, brachten we deze vierde cursusdag bijna de hele dag buiten door, bij voedselbos Ketelbroek. Er valt zoveel te zien, vertellen en ontdekken!
Van een kale akker met maïsstoppels tot florisserend voedselbos in ontwikkeling: Wouter van Eck en Pieter Jansen zijn sinds de aankoop van de 2,5 hectare grond in het buitengebied van Groesbeek deze droom aan het verwezenlijken.
Honderden soorten bomen, struiken, kruidachtigen, bodembedekkers, klimmers hebben er nu een thuis. Net als ontelbaar vele insecten, vogels, amfibieën, zoogdiertjes en micro-leven. Van groot tot klein, er is voor iedereen een eigen, unieke plek waar ze het best gedijen.
ZONERING
Om te beginnen is er een basisontwerp gemaakt voor het hele terrein. Er zijn zones gecreëerd met verschillende microklimaten en gradiënten:
van nat naar droger, van zonnig en warm naar diep donker woud, van nutriëntenrijk naar -arm, en van natuurlijk gelaagde bodem tot opgebrachte grond die een nieuwe bodem aan het vormen is. Waar de sterkste wind vandaan komt, zijn hagen geplant als beschutting.
AANPLANT & SPONTANE ONTWIKKELING
Van Eck en Jansen hebben ervoor gekozen om zich vooral te richten op het aanleggen van de struiken- en boomlaag. Ze gebruiken daarvoor zowel inheems plantgoed als nieuwe voedselbos-soorten uit het buitenland, waar ze goede berichten over hebben vernomen.
De ontwikkeling van de kruidlaag laten ze grotendeels over aan de natuur. Die weet zelf welke planten in welke fase het beste zijn voor de bodemverbetering. Naarmate het kronendak zich verder ontwikkelt, worden er typerende soorten in de ondergroei aangeplant, die juist schaduw, vocht en beschutting nodig hebben.
Ook sommige bomen, zoals wilgen, komen hier en daar spontaan op. Die laten ze gerust staan om te kijken wat het effect is op de aangeplante soorten. En wat blijkt: vaak heeft de nabijheid van een wilde wilg een gunstig effect op de groei en ontwikkeling van een struik of boom, ten opzichte van soortgenoten die deze nabije buur niet hebben.
SOORTEN en COMBINATIES
Elke zone, elke groeiplaats heeft zijn eigen plant-, boom- en diersoorten. Veel mensen willen graag weten, welke soorten goede combinaties vormen. Daar is geen standaard antwoord op; er spelen vele factoren mee. Hoe verleidelijk ook, het klakkeloos overnemen van lijstjes met ‘gildes’ is dan ook niet verstandig. Daar staan soms regelrechte fouten in.
We gaan daarom verder in op de stof uit de 1e cursusdag: Op welke eigenschappen moet je letten om gunstige plantencombinaties te maken? Denk bijv. aan verschillen in hoogte, groeivorm, worteldiepte, nutriëntenbehoefte en -levering, en andere gunstige wisselwerkingen.
ORGANISATIE & REALISATIE
Naast alle ecologische ins en outs en soortenweetjes, hebben we ook aandacht besteed aan de organisatie-kant: aankoop, toestemmingen, het ontwerproces, aanleg, verdienmodel, oogst, verwerking, vermarkting, educatie, onderzoek en samenwerking met allerlei partijen. Al met al is er veel visie, moed, overtuiging en geduld voor nodig geweest om de start te maken, maar het resultaat mag er zijn! Nu levert het al elke week een oogst op voor een lokaal restaurant, er komen vele bezoekers voor rondleidingen en cursussen, er doen studenten onderzoek, en ook Van Eck en Jansen blijven observeren, leren en het systeem doorontwikkelen. Zodra de hoeveelheden oogst aan bessen, fruit, noten en bladgroen groter wordt, zijn er plannen voor de opschaling van de verwerking en vermarkting hiervan. Een veelbelovende en smakelijke toekomst!
IMPRESSIES
We sluiten de dag altijd af met een rondje, waarin we onze impressies van de dag delen. Wat is je opgevallen? Wat neem je mee naar huis?
“Dankzij deze cursusdag komen de principes van ontwerp, gelaagdheid, successie, soortencominaties die we besproken hebben, meer tot leven.”
“Ik zie nu in dat ik nog heel veel te leren heb!”
“Eigenlijk hoef je helemaal niet zoveel te ‘doen’. Als je het slim aanpakt, groeit het vanzelf.”
“Wat komt er veel bij kijken!”
“Door dit te zien, sta ik positiever tegenover het integreren van exotische soorten.”
“Een concreter beeld hoe ik zelf aan de slag kan!”