Deze voedselbos cursusdag stond in het teken van ecologische observatie en het ontwerpen met dynamiek in ruimte, tijd, en relaties tussen soorten. De fysionomische formule hadden we in 2e cursusdag al kort leren kennen. Daarnaast gingen we aan de slag met het “ecologische evaluatie”-formulier uit de Analog Forestry ontwerpmethode, met indicatoren voor o.a. bodemleven, biodiversiteit, successiestadium en ecosysteemfuncties.
We waren te gast bij Autarkia in Schaijk, het project van Nellie en Dirk Megens. Deze permacultuurtuinen brachten ook veel inspiratie en een leerzame demonstratie, hoe je invulling kunt geven aan ontwerp en uitvoering.
De ochtend begon met een rondleiding over het terrein. In allerlei combinaties en structuren zijn er vele soorten bessenstruiken, fruitbomen, wilde struiken en notenbomen te ontdekken. Ook zien we permacultuur-moestuinen: permanente bedden met een polycultuur van meerjarige en zichzelf uitzaaiende eetbare groenten en kruiden. Een enorme variatie aan structuren, groottes en functies zorgt voor een natuurlijke ziekte- en plaagregulering, het gezond houden van de bodem, en een evenwichtige voedingsstoffenhuishouding.
Doordat er reliëf is aangebracht – bij de opstart in 2009 is er een vijver uitgegraven, waarbij de vrijkomende grond is gebruikt om enkele heuvels en walletjes op te hogen – zien we een enorme diversiteit aan microklimaten, en lijkt het gebied in je beleving veel groter dan het eigenlijk is. Nu de struiken en bomen na ca. acht jaar zo groot zijn, dat je er niet meer doorheen of overheen kunt kijken, versterkt dit het effect nog eens. Je waant je in een heel eigen omgeving, veel beschutter en productiever dan de omgeving, en ook nog eens vol natuurleven, van kikkerconcert en vrolijk vogelgezang tot fladderende vlinders en ingesponnen insecten.
Voor velen een echte eye-opener om deze plek mee te maken: zo’n omschakeling kun je dus ook hier in Nederland maken, en wel in vrij korte tijd! Moeilijk voor te stellen dat dit nog in 2009 een kaal, open weiland was, zoals de omliggende velden.
Deze keer is er bewust wat vrije ruimte in de dag ingebouwd, om in te kunnen gaan op vragen en feedback, nu we halverwege de jaarcursus zijn. We zoomen dieper in op o.a. de AgroFloresta ontwerpmethode van Ernst Götsch, op de groei en snoei van bomen en op de rol van mycorrhiza. Of we wisselen uit over hoe je nu het ontwerpproces kunt aanpakken, en het verschil in ecologie en atmosfeer tussen verschillende locaties. Het is een kunst om de juiste balans te vinden tussen genoeg weten, snappen en de grote lijnen uitdenken, en op een gegeven moment vooral ook gewoon gaan dóen! En dan is er ook nog verjaardagstaart!
Volgetankt met frisse energie en ideeën, gaat iedereen naar huis met nóg meer motivatie om nog meer te leren, en om zo snel mogelijk zelf aan de slag te gaan.
Tijdens de volgende cursusdag is er ruimte voor iedereen die wil, om zijn of haar ontwerpvragen en -wensen te presenteren. Na de zomer gaan we daar in ontwerpteams verder mee aan de slag. Ook volgt er nog input over een aantal “ontwerp-ingrediënten”, zoals water, dieren, het verwerken en vermarkten van produkten, en voedselbos-ondernemen in de stad en in het buitengebied.
