Ondanks, of misschien wel een beetje dankzij alle uitdagingen, is 2020 is een goed voedselbosjaar. Veel van wat altijd “normaal” was, is nu flink onderuit gehaald, zowel in de maatschappij als in de natuur. Het kan je bevriezen, óf het kan een impuls zijn voor inzicht en vernieuwing. Voedselbossen zijn een deel van de weg naar een “nieuw normaal” waarbij de mens weer in evenwicht leeft. In evenwicht met zichzelf, met elkaar als mensen, in evenwicht met onze directe omgeving, en met het planeetwijde levensweb waar we onlosmakelijk deel van zijn. Gelukkig zien we dat terug in de alsmaar groeiende belangstelling en samenwerking.
Door Malika Cieremans, CircleEcology voedselbossen en eetbaar groen
In 2016 gaf ik de eerste voedselbos-jaarcursus in Nederland. Sinds 2017 is er elk jaar een jaarcursusgroep samen met Wouter van Eck en Max de Corte. Ook in 2017 startte de eerste basiscursus. In 2018 was er een basiscursus in het voorjaar, en weer één in het najaar, omdat er zoveel vraag naar was. In 2019 werden het twee voorjaarscursussen, en twee in het najaar. Plus naast de 10-daagse jaarcursus voor professionals ook een 8-daagse voedselboscursus voor mensen met land, die hun eigen ontwerp wilden maken.
Tegen het eind van 2019 puilden de wachtlijsten uit. Het liep storm met aanmeldingen. Voordat het jaar om was, stonden er al twee volle jaarcursusgroepen en drie basiscursusgroepen te trappelen om in het vroege voorjaar, februari-maart, van 2020 te beginnen.
De eerste basiscursus ging van start, de tweede, en de derde… Ondertussen stroomden de aanmeldingen voor cursusgroep 4, 5 en 6 voor april t/m juli al net zo hard binnen. De jaarcursussen zouden 20 en 27 maart starten.
En toen kwam C…
Eerst viel alles een tijdje stil. Nee, dit kan niet waar zijn! Alle zorgvuldig geplande schema’s, mensen, locaties, tijden – voor niets! Wat nu?? Tijd om de nieuwe realiteit te laten doordringen en verwerken. Dan komt er geleidelijk weer ruimte om vooruit te kijken. Hoe nu verder?
En zo kwam er een nieuwe route: Met de lopende groepen zijn we overgeschakeld op online Zoom-meetings. Dat bleek heel goed te gaan voor de presentaties, en ook ontstonden er nieuwe vormen van oefeningen, feedback en uitwisseling.
De groepen die nog niet gestart waren, zijn verplaatst naar juni, toen we gelukkig weer live lessen mochten geven.
Ondertussen ontstond er in Het Voedselrijk een corona-proof bedrijfsuitje voor een onderwijsinstituut. De teamleden waren blij om voor een halve dag hun scherm te verruilen voor een watergeef- of plantactie in het voedselbos. Ze kwamen in duo’s langs en gaven het estafettestokje netjes op afstand door via een digitaal prikbord met foto’s, video’s en verhalen.
Voor de jaarcursussen hebben we extra lesdagen ingelast in de zomer, zodat we in het najaar weer op schema liggen. Het was puzzelen, maar de inspanning loont zich: de cursussen zijn nu halverwege en de deelnemers bruisen van de inspiratie.
In juni kon ook de vierde basiscursus doorgaan. In juli volgde basiscursus groep vijf. Voor het eerst de cursus in weekend-vorm. Een intensive van twee dagen, ondergedompeld in de materie, plus bezoeken aan voorbeeldlocaties in het bos en in de stad.
Wat natuurlijk niet online kan, is het voedselbos in het echt ervaren. Gelukkig was Wouter van Eck van voedselbos Ketelbroek net zo creatief en flexibel, en stelde hij zijn voedselbos een extra zomerdag voor ons open. We verdubbelden naar twee excursiegroepen per middag, en zo hebben de vijf cursusgroepen van 2020 in vier rondes (21 juni en 16 augustus) allemaal corona-proof Ketelbroek kunnen ervaren.
Ook al is het nog steeds stralend zonnig en warm terwijl ik dit schrijf, het najaar komt alweer snel dichterbij. Op veler verzoek plannen we weer een serie cursussen, de laatste van dit bijzondere seizoen 2020, in september en oktober. Als het aan ons ligt, weer met bezoek aan de voedselbos-voorbeeldlocaties in het bos, de stad en op voormalige maïsakker.
Daarna gaan de natuur en de voedselbossen richting winterrust. Tijd om de balans op te maken, opnieuw te bezinnen, en met hernieuwde groeikracht de zon en een nieuw voedselbosseizoen tegemoet te zien in 2021.
Wat dat gaat brengen? Dat weet nog niemand.
Wat ik wel weet, is dat er weer heel veel nieuwe zaadjes geplant zijn, en gekiemd, en aan het ontluiken tot prachtige nieuwe voedselbos-loten.
En dan heb ik nog niet verteld over alle individuele ontwerptrajecten die we dit jaar begeleiden, de bomen en struiken die al in de grond staan, de allianties met voedselbosgenoten die steeds sterker worden, of de activiteiten in het onderwijs, onderzoek en beleid, wat allemaal net zo hard groeit.
Al met al is 2020 een uniek jaar – uitdagender dan ooit, maar vanuit voedselbosperspectief ook vooral heel hoopvol.
We hebben eraan kunnen proeven wat de gevolgen zijn wanneer de basis van onze hele geoliede maatschappij-machine wankelt. We zitten nu weer even in een periode van relatief evenwicht. Maar we weten dat er nog meer komen gaat. Hetzij door Corona, hetzij door economische processen, door politieke instabiliteit, en vast en zeker door de extremer wordende ecologische, weer- en klimaatsveranderingen.
Al die fenomenen hangen met elkaar samen. Niemand heeft in zijn eentje dé oplossing in petto voor zo’n complexe materie. Daarom zit de oplossing in het weven van nieuwe netwerken van mensen, verbonden met hun natuurlijke leefomgeving.
En dan is de cirkel rond: met voedselbossen kunnen we werken aan een nieuw evenwicht met een gezond toekomstperspectief – op economisch, sociaal en ecologisch vlak.
Zo’n 25 jaar geleden koos ik bewust voor een ongewoon, idealistisch werk- en levenspad, om van onderop mee te bouwen aan deze nieuwe richting. Omdat dit niet alleen de toekomst heeft, het ís de toekomst. Op die weg ben ik vele obstakels tegengekomen, persoonlijk en in “de maatschappij”. Gelukkig zijn er ook overal ter wereld ontelbaar veel mensen en organisaties die zelf hun pad naar de toekomst banen. Ieder hun stukje van de puzzel. Indrukwekkende verhalen, en tegelijk heel bescheiden, “gewoon”, een kwestie van geloven, vallen, opstaan en weer doorgaan. Die menselijke maat, de bevlogenheid van individuen, de band van mens tot mens, en van mens tot dier, plant en aarde is wat uiteindelijk het verschil maakt.
Dankjewel dat je mee op pad bent! Samen staan we zoveel sterker.
Met een hartelijke en hoopvolle voedselbosgroet,
Malika
CircleEcology – voedselbossen en eetbaar groen
